روش های بهبود مهارت تصمیم گیری

ما در هر روز از زندگی‌مان، ناچار به تصمیم‌گیری‌هایی می‌شویم، اما با وجود گزینه‌های زیادی که پیش روی ما است، اغلب دچار تردید و پشیمانی به خاطر از دست دادن فرصت‌هایی می‌شویم که حاصل تصمیمات «اشتباه» ما هستند.

ما در طول زندگی مدام در موقعیت‌هایی قرار می‌گیریم که با چند گزینه مختلف روبه‌رو هستیم و باید از بین گزینه‌های موجود یکی را انتخاب کنیم. انتخاب‌‌هایی که انجام می‌دهیم و تصمیماتی که در طول زندگی می‌گیریم تأثیرات شگفت‌انگیز و گاهی هم تأثیرات جبران‌ناپذیری بر پیشرفت و موفقیت ما در آینده می‌گذارد. از این رو مهارت تصمیم‌گیری یکی از مهم‌ترین مهارت های زندگی است که همواره برای انتخاب بهترین و مناسب‌ترین گزینه‌ها و گرفتن تصمیمات صحیح و منطقی همواره به آن نیاز داریم.

زندگی مجموعه ای از تصمیمات مختلف است که در گستره ای از موقعیت ها و مشکلات بسیار ساده تا بسیار پیچیده اتخاذ می گردند. ما هر روز تصمیم های زیادی برای خود می گیریم که بعضی از این تصمیم ها ساده و کم اهمیت بوده و ممکن است تأثیر خیلی زیادی روی زندگی ما نداشته باشند مثل لباس پوشیدن یا غذا خوردن، ولی بعضی از آنها مهم هستند و می توانند اثر خیلی زیادی روی زندگی ما بگذارند مثل انتخاب شغل یا رشته تحصیلی و … .مهارت تصمیم گیری یک امر مهم و اساسی در زندگی هر فرد است و موفقیت یا عدم موفقیت افراد ارتباط بسیار زیادی با تصمیم گیری های صحیح آنها دارد.

هر یک از ما ممکن است با این شرایط روبرو شده باشیم که نیاز به مهارت تصمیم گیری برای یک موقعیت حساس یا مهم داشته ایم. اگر پاسخ معمول شما به اغلب این شرایط، “نمی توانم تصمیم بگیرم ” باشد، مهارت تصمیم گیری مؤثر می تواند به شما کمک کند تا با اعتماد به نفس بیشتر تصمیمات صحیح تری را اتخاذ کنید. رشد توانایی مهارت تصمیم گیری به افراد احساس آزادی بیشتری بخشیده و موجب کنترل بهتر آنان بر زندگی شان می گردد.

عامل کلیدی در اینکه “باعث رخ دادن رویدادها شویم” نه اینکه “تسلیم رخ دادن آنها باشیم”، تصمیم گیری ماهرانه ای است. منظور آن است که با مجهز بودن به مهارت تصمیم گیری و بکارگیری به جا و مناسب آن در زندگی می توانیم خودمان عامل اتفاق افتادن حوادث و وقایع پیرامون مان باشیم و به جای اینکه به شرایط اجازه دهیم تا سرنوشت ما را رقم بزند، خودمان تعیین کننده رویدادها و سرنوشت خویش باشیم

مهارت تصمیم گیری چیست؟

مهارت تصمیم گیری فرایند انتخاب یک شیوه عمل از میان اعمال متنوع است. این فرایند شامل استفاده از چیزهایی است که در دست دارید (یا می توانید به دست بیاورید) برای رسیدن به انچه که می خواهید. اگر شما تنها یک انتخاب ممکن در اختیار داشته باشید (یا یک راه حل بیشتر نداشته باشید) با فرایند مهارت تصمیم گیری روبرو نیستید. البته حتی اگر در چنین شرایطی با دو گزینه عملی کردن یا نکردن یک راه حل مواجه باشید و باید یکی از آنها را انتخاب کنید، در واقع در حال تصمیم گیری هستید. گر چه بسیاری از تصمیمات بر حسب عادت گرفته می شوند و عملاً فرد با مشکل انتخاب از میان گزینه های متعدد روبرو نیست، اما در هر حال هر موقعیتی که شامل سنجش دو یا چند گزینه برای عمل و انتخاب یکی از آنها باشد، نوعی تصمیم گیری به حساب می آید.

برخی افراد حتی قادر به برطرف کردن مسائل روزمره خود نیستند و وقتی در موقعیتی قرار می گیرند که مستلزم تصمیم گیری است، دچار پریشانی، دستپاچگی و ناراحتی می شوند. در مقابل این گروه، افراد دیگری نیز وجود دارند که نه تنها در این گونه موقعیت ها دچار اضطراب و سردرگمی نمی شوند، بلکه هر بار که در موقعیت تصمیم گیری قرار می گیرند، سعی می کنند تجربیات گذشته شان را به کمک گرفته و نقاط ضعف خود را بهبود بخشند. عمده ترین علت موفقیت این افراد آن است که هنگام مواجه با مشکل یا چالشی که باید برای آن تصمیم گیری کنند، از روشی منظم و مرحله به مرحله استفاده کرده و فنون مهارت تصمیم گیری را به خوبی بکار می بندند.

فهرستی از ابزار‌های کلیدی مهارت تصمیم گیری

۱. توانایی جمع آوری و انتخاب اطلاعات

چگونه باید اطلاعات را گزینش کرد؟
پاسخ، در نگاه اول، ساده به نظر می‌رسد؛ تنها کافیست اطلاعات را پیدا و انتخاب کنیم. اما در دوران امروزی که منابع اطلاعاتی نامحدودی در اختیار ما قرار دارید، کار یافتن منبع درست دشوار است. شما باید تصمیمات آگاهانه‌ای براساس کانال‌های اطلاعاتی مناسب بگیرید. یافتن، طبقه بندی، انتخاب و استفاده از داده‌های صحیح، مهارت‌های حیاتی تصمیم گیری درست هستند.
ابزا‌های تصمیم گیری خوب از این قرار است:

1. تنها از منابع اطلاعاتی ثابت شده برای دریافت اطلاعات استفاده کنید.
2. با متخصصان واجد شرایط مشورت کنید.
3. به دنبال اطلاعات مرتبط با مسئله باشید.

جمع آوری اطلاعات به شما در یافتن گزینه‌ها و راهکار‌های ممکن کمک می‌کند.

2. یافتن گزینه‌ها و راهکار‌های ممکن

قبل از انتخاب گزینه درست، باید راه حل‌های ممکن مختلف را پیدا کنید، در نظر بگیرید و بررسی کنید. یکی از ابزار‌ها و تکنیک‌های مفید برای انجام اینکار، فرآیند طوفان فکری است. تمام ایده‌ها و گزینه‌ها را فهرست کنید و برای آنالیز آن‌ها آماده شوید.  

۳. مهارت‌های تجزیه و تحلیل

زمانی که لیستی از راه حل‌های ممکن تهیه کردید، این سوال مطرح می‌شود که کدام را انتخاب کنید. شما باید براساس یک تحلیل خوب، انتخاب کنید. یکی از مهارت‌های تصمیم گیری، توانایی تجزیه و تحلیل خوب است. تجزیه و تحلیل به این معناست که مسائل را به زیربخش‌هایی خرد کنید و رابطه، دلایل و عوامل آن‌ها و همچنین مزایا و معایب هر گزینه را بررسی کنید. این کار اساس طرح ریزی و یافتن مناسب‌ترین راه حل است.
مهارت‌های تحلیلی ترکیبی از مهارت‌هایی مانند مهارت حل مسئله، مهارت مدیریت، مهارت‌های میان فردی، تعیین اهداف و … هستند. اگر می‌خواهید یک مدیر خوب باشید، یا اگر می‌خواهید تصمیمات درستی برای کسب و کار خود بگیرید، باید با تمام این ابزار‌ها و کیفیات آشنا باشید، آن‌ها را یاد بگیرید و استفاده کنید. همچنین تکنیک‌ها و روش‌های خوب زیادی برای بررسی مزایا و معایب گزینه‌ها وجود دارد؛ برای مثال جدول سوات SWOT، یا تجزیه تحلیل PEST.

۴. انتخاب بهترین گزینه

این مهم‌ترین توانایی از لیست ابزار مهارت تصمیم گیری است. برای تصمیم گیری موثر، باید بهترین راه حل را پیدا کنید. اگر تحلیل را به درستی انجام داده باشید، این کار دشوار نخواهد بود و می‌توانید بهترین گزینه را از میان راه حل‌های ممکن انتخاب کنید.

۵. توانایی ارزیابی طرح

قبل از اینکه تصمیم خود را به اجرا بگذارید، باید نگاهی به نتیجه‌ی نهایی ممکن آن بیاندازید. این یکی از بهترین ابزار‌ها و تکنیک هاییست که مهارت تصمیم گیری شما را بهبود می‌بخشد. توانایی ارزیابی برنامه به شما این امکان را می‌دهد که اشتباهات و فرصت‌های از قلم افتاده را ببینید.

به طور کلی برای اتخاذ یک تصمیم سخت باید مراحل زیر را بگذرانید:

1. مرحله ۱: شناسایی مشکل، فرصت یا چالش
2. مرحله ۲: ایجاد مجموعه‌ای از پاسخ‌های بالقوه یا راه حل‌های مناسب
3. مرحله ۳: ارزیابی مزایا و معایب مرتبط با اجرای هر راه حل
4. مرحله ۴: انتخاب مناسب‌ترین راه حل یا پاسخ برای حل مسئله
5. مرحله ۵: اجرای تصمیم
6. مرحله ۶: بررسی تأثیر تصمیم و اصلاح اقدامات مورد نیاز